به نقل از «ایسنا»

حدیث آموزش علوم انسانی در ایران

تاریخ انتشار: ۱۵ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۰۱۸۵۰۴

بدون استفاده از دانش بشری ایجادشده در علوم انسانی، بحران‌های امروز ایران قابل حل نخواهند بود و اقتصاد به‌عنوان ملکه علوم انسانی در راس این دانش‌ها قرار دارد.

به گزارش ایسنا، در یادداشتی در روزنامه دنیای اقتصاد نوشته دکترمحمدعلی مختاری، پژوهشگر و مدرس اقتصاد دانشگاه لوگانوی سوئیس، آمده است: «قبل ‌از آغاز موضوع آموزش علم اقتصاد در کشور لازم است این نکته را یادآور شوم که شاید تحت‌ تاثیر حوادث بسیار ناگوار ماه‌های گذشته ایران، چنین موضوعاتی در ابتدا بی‌ربط جلوه کنند اما معتقدم، بازگشت به علوم انسانی و در راس آنها اقتصاد، شرط لازم برای‌ برون‌رفت از چالش‌های پیش‌روی کشور است؛ هرچند شرط کافی نیست.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در واقع بدون استفاده از دانش بشری ایجادشده در علوم انسانی، بحران‌های امروز ایران قابل حل نخواهند بود و اقتصاد به‌عنوان ملکه علوم انسانی در راس این دانش‌ها قرار دارد. این گزاره به این معنا نیست که اقتصاددانان باید دست به کار شوند و آنها در وضع فعلی مقصر هستند، بلکه نگاه سیاستگذاران و قانون‌گذاران کشور ‌باید رویکرد علمی به خود بگیرد. توجه سیاستمداران ما معمولا به علم و روش‌های علمی کمتر بوده و نگاه کوتاه‌مدت و ایدئولوژیک همواره نگاه غالب در سیاستگذاری کشور بوده است. وقتی حرف علوم انسانی به میان می‌آید، اوضاع به‌مراتب بدتر است. وقتی در موضوعاتی همچون روش درمان و پیشگیری بیماری کرونا به‌جای یافته‌های علمی مورد پذیرش جهان، روش‌های من‌درآوردی ابداع و گاه ترویج می‌شوند، در علوم انسانی باید منتظر علم‌ستیزی و علم‌گریزی بیشتر نیز باشیم.

احتمالا علم‌ستیزی در بلندمدت باعث شده است تا پژوهشگران علوم انسانی نیز متوجه بی‌توجهی‌ها شده و همت کمتری برای پژوهش انجام دهند که ماحصل این چرخه، فاصله زیاد میان ما و دنیا در علوم انسانی است. برای اینکه میزان این فاصله در علوم‌ انسانی به‌خوبی درک شود، توجه به خاطره نگارنده حائز اهمیت است. چهار سال و نیم پیش به یکی از دانشگاه‌های پیشرو اروپا برای فرصت مطالعاتی دکتری رفتم. وقتی در سمینارهای آنها حضور پیدا می‌کردم متوجه شدم که چه میزان سوالات علوم‌ اجتماعی توسط دانشجویان و پژوهشگران اقتصاد پاسخ داده می‌شود که ممکن است در ایران کسی آنها را در حیطه اقتصاد تلقی نکند.

ما در ایران اقتصاد را به‌ گونه‌ دیگری تعریف می‌کردیم، به روشی که تا دهه ۹۰میلادی رایج بود؛ علمی با تعاریف متعدد اما در ایران عمدتا پیرامون مباحث تورم، بانکداری، تجارت بین‌الملل، پول و مالیه و مالیات و بودجه و مسائلی از این‌دست. اما پس از تحولات ایجادشده از اوایل قرن بیست و یکم به‌خصوص انقلاب اعتبار در علم اقتصاد تجربی (The Credibility Revolution in Empirical Economics) تفاوت زیادی در علم اقتصاد و همچنین آموزش آن ایجاد شده است. انقلاب اعتبار حرکت به سمت بهبود قابلیت اطمینان در اقتصاد تجربی از طریق تمرکز بر کیفیت طراحی تحقیق و استفاده از روش‌های تجربی و شبه‌تجربی بود. امروز اقتصاددانان از متدهای ایجادشده در اقتصاد استفاده کرده و به ریشه‌یابی مسائل مهم از علوم سیاسی و اجتماعی می‌پردازند. ابزارهای ایجادشده اقتصاددانان قابلیت‌های زیادی دارد و بسیاری از سوالات مهم حال حاضر که معضلات اصلی کشور ما هستند، توسط این ابزارها تا حد نسبتا خوبی قابل پاسخ‌ هستند.

شاید بسیاری تعجب کنند اما این روزها حتی این سوالات نیز در حیطه علم اقتصاد قرار می‌گیرند؛ اینکه راه‌حل‌ رفع آلودگی شهرهای بزرگ ما به‌خصوص تهران چیست، منشا ریزگردها چیست و چه اثرات بلندمدتی بر سلامت ما دارد، قیمت‌گذاری دستوری چه تبعات منفی دارد و سوالات بسیاری از این‌دست. می‌بینیم که نه‌تنها به این سوالات پاسخ داده نشده‌، بلکه این سوالات تا جایی که نگارنده اطلاع دارد، روی میز سیاستگذاران و حتی پژوهشگران قرار نگرفته‌اند. اجازه دهید خاطره‌ دیگری نقل کنم. تابستان گذشته با یک شبکه تلویزیونی اینترنتی درخصوص هدفمندی یارانه‌ها مصاحبه می‌کردم. مجری که فرد بسیار محترمی بود، پرسید که به‌ نظر شما پرداخت یارانه نقدی بهتر است یا طرحی مانند یارانه غذا.

در آن لحظه پاسخ آن سوال را نمی‌دانستم و صادقانه به مجری گفتم این سوال نیاز به پژوهش دارد. از روی کنجکاوی در پی پاسخ آن رفتم و امروز پاسخ آن را تا حدی می‌دانم. چنین سوالاتی در حیطه‌ علم اقتصاد قرار می‌گیرند. می‌توانیم به تجربه اجرایی طرح هدفمندی یارانه‌ها در سال ۱۳۸۹ نگاه کنیم و دریابیم خانوارهایی که یارانه دریافت کرده‌اند، چه میزان از آن را به غذا و مواد خوراکی تخصیص داده‌اند؟ آیا پرداخت نقدی توانسته است کمبود مواد غذایی به‌خصوص در دهک‌های پایین را جبران کند یا خیر. امروز می‌دانم که خوشبحتانه پاسخ آن مثبت است.

چنین سوالی بسیار مهم است و اتفاقا مورد توجه دانش کنونی اقتصاد قرار می‌گیرد؛ زیرا نوعی تجربه ارزنده است که هم برای کشور ما و هم برای بسیاری از کشورهای منطقه که مشکل یارانه‌ سوخت دارند، مهم است. اگر در دهه‌های  ۸۰ و ۹۰میلادی تئوری‌های اقتصادی اهمیت بسیاری داشت پس ‌از آن، مباحثی همچون رشد بود که مورد توجه زیادی قرار گرفت.   در علم اقتصاد تجربی در دودهه گذشته شواهد نقش اصلی را در پژوهش‌های اقتصادی دارند که نشان‌دهنده تغییر مسیر علم اقتصاد است. امید است که این تحولات در کشور ما نیز موجب ارتقای خروجی دانشکده‌های  اقتصاد شوند.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: علوم انسانی علوم انسانی علم اقتصاد پاسخ آن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۰۱۸۵۰۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

باید نخبگان را به سمت علوم انسانی هدایت کنیم

 

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ زلفي گل افزود: بر اساس آن امروز دقیق می‌توانیم بگوییم، دانشگاه علامه‌طباطبائی در سال ۱۴۰۲ در مجموع هزار و ۳۰۰ فعالیت فرهنگی داشته است. همچنین در ارزیابی روسای دانشگاه‌ها فعالیت‌های فرهنگی ثبت شده بر اساس سامانه فرنما معیار مهمی است و از روی همین سامانه کارنامه فرهنگی برای دانشجویان صادر می‌شود.

وي گفت: برگزیدگان جشنواره بین‌المللی حرکت و جشنواره رویش به عضویت بنیاد ملی نخبگان در می‌آیند و از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند. روند جذب افراد نخبه و مستعد در دولت و دستگاه‌های اجرایی نیز تسهیل شده است. تولید علم باید برونداد داشته باشد. تولید مقاله، کتاب، اختراع و دستاوردهای علمی یا هنری یکی از این بروندادها است و استادان باید برخی از این بروندادها را داشته باشند. این موضوع در آیین‌نامه ارتقای جدید استادان و اعضای هیئت علمی که در حال تدوین است، قید شده است که استاد می‌تواند به هر شکلی دستاورد علمی خود را نشان دهد و فقط مقاله مد نظر نیست. کاربردی بودن مقالات را نیز در نظر داریم؛ به همین دلیل مقالات بنیادین ۷ امتیاز، مقالاتی که نیازی از جامعه رفع کنند، ۱۴ امتیاز برای ارتقای استادان خواهد داشت.

زلفي گل افزود: فردی که رساله‌های بنیادی داشته باشد به اندازه حقوق استاد پایه یک پژوهانه دریافت می‌کند، فردی که رساله‌های کاربردی دارد دو برابر و فردی که رساله فناوری داشته باشد، سه برابر حقوق استاد پایه یک پژوهانه می‌گیرد. استادان ارتباط با صنعت نیز به صورت ویژه تشویق می‌شوند. همچنین از علوم نوظهور و نوپدید مانند هوش مصنوعی در حد توان حمایت مالی می‌کنیم.

وزیر علوم درباره مطالبه دانشجویان در خصوص قانون حمایت از خانواده و ایجاد خوابگاه‌های متاهلی گفت: در همه دوران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هزار واحد خوابگاه متاهلی داشتیم ولی ما در مدت مسئولیت، ۳۵۰ واحد اضافه کردیم، ۳۲۰۰ واحد تا آخر سال نیز اضافه می‌شود که احداث ۲۶۰۰ آن شروع شده است. ساخت خوابگاه بودجه می‌خواهد. یکی از این کارها طرح تهاتر و مولدسازی است. به دانشگاه‌ها اجازه داده شده است املاکی که دارند را تغییر کاربری دهند و از آن‌ها برای ساخت خوابگاه‌های متاهلی استفاده کنند. ما پول نداریم و سازمان برنامه به ما اعتبار نمی‌دهد ولی سرمایه و امکانات بدون استفاده‌ای که داریم را می‌توانیم به گونه‌ای دیگر مورد استفاده قرار دادیم.

وی افزود: در وزارت علوم ۷۵ اقدام جدید ايجاد كرديم، كه افزایش پایه‌های تشویقی استادان به ۶۰ پایه، بورسیه رتبه‌های برتر کنکور هر سال و المپیادی‌ها، تعیین کارانه (جهش علمی) بر مبنای عملکرد، اختصاص پژوهانه به استادانی نو استخدام، اختصاص پژوهانه برای دانشمندان یک‌درصد و دودرصد، قید شدن پژوهانه جامع در برنامه توسعه هفتم، تخصیص ۱۵ درصد بودجه کل دانشگاه برای فعالیت‌های پژوهشی و پنج درصد برای فعالیت‌های فرهنگی، راه‌اندازی بورسیه صنعت با همکاری صنایع، حمایت از مجلات تحت نمایه‌های بین‌المللی، تاسیس صندوق عالی عتف از جمله این فعالیت‌ها است‌.

وزیر علوم به راه‌اندازی سامانه نظام ایده‌ها و نیازها (نان) اشاره کرد و گفت: تا امروز بیش از 15 هزار نیاز در این سامانه ثبت شده و استادانی که روی رفع نیازهای ثبت شده در این سامانه کار کنند، پژوهانه دریافت می‌کنند. برای حمایت از پژوهشگران نیز سامانه پژوهشگران مستقل را راه‌اندازی کردیم که بتوانند از مزایای بیمه و حقوق بهره‌مند شوند. سامانه دانا (درگاه آشنایی با نخبگان و آینده‌سازان) نیز تاسیس شد تا همه دانشمندان در این سامانه صفحه خانگی داشته باشند و دستاوردهای علمی و مقالات خود را در این صفحه ثبت ‌کنند. پژوهانه بر این اساس و روزآمد بودن صفحه به آن‌ها تعلق می‌گیرد.

وزیر علوم در پایان این نشست از دانشجویان خواست راهکارهای جدید خود را برای اداره بهتر آموزش عالی ارائه دهند.